یکی از مهم‌ترین عوامل در روند تولید و ارائه محصول در هر شرکتی، هزینه تولید است. درک نحوه محاسبه، ثبت و کنترل هزینه‌های تولید و علم به حسابداری تولیدی عامل مهمی در سودآوری محصولات شرکت‌های تولیدی است. برای به موفقیت رسیدن یک شرکت باید بدانید که هزینه‌های تولید چیست و چگونه اثر می‌گذارد. پیش از این مقاله‌ای درباره راه اندازی خط تولید در مجله صدگان منتشر شده است که پیشنهاد می‌کنیم آن را مطالعه نمایید. به همین جهت، در این مقاله قصد داریم به بررسی هزینه تولید و انواع مختلف آن بپردازیم؛ پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
هزینه تولید چیست؟
به تمام هزینه‌هایی که یک شرکت در هنگام ارائه خدمات یا تولید محصول متحمل می‌شود، هزینه تولید گفته می‌شود. از جمله این هزینه‌ها می‌توان به حقوق و دستمزد کارکنان، هزینه‌ی مواد اولیه، تعمیر و نگهداری تجهیزات، هزینه‌های حمل و نقل و هزینه‌های مالیات بر درآمد که مربوط به فرایند تولید است، اشاره کرد.
در فرایند هزینه تولید، معمولا شرکت‌ها هزینه تولید هر واحد محصول را محاسبه می‌کنند. برای محاسبه هر واحد محصول، مجموع هزینه‌های تولید را محاسبه می‌کنند و سپس آن را بر تعداد واحد‌های محصول تولید شده تقسیم می‌کنند تا هزینه تولید هر واحد محصول مشخص شود. پس از محاسبه هزینه تولید هر محصول، درباره قیمت‌گذاری آن محصول تصمیم‌گیری می‌شود.
برای اینکه شرکتی به سود برسد، باید به فروش اقلامی بیش از هزینه تولید برسد؛ در صورتی که هزینه‌های‌تولید برابر یا بیشتر از قیمت فروش محصول باشد، شرکت با خطر ورشکستی مواجه می‌شود. از همین موضوع می‌توان به اهمیت هزینه تولید در رسیدن به موفقیت مالی یک شرکت، پی برد. زمانی که هزینه تولید محصولی به‌طور پی در پی بیشتر از سود آن باشد، شرکت باید تولید محصول را متوقف کند و برای کاهش هزینه‌های تولید، چاره‌اندیشی کند.
انواع هزینه تولید
هزینه‌های‌تولید انواع مختلفی دارند که در ادامه به بررسی هرکدام از آن‌ها به‌طور مجزا می‌پردازیم.
- هزینه ثابت
- هزینه متغیر
- هزینه کل
- هزینه متوسط
- هزینه‌نهایی
هزینه ثابت
به هزینه‌هایی که با تغییر بازده تولید تغییر نمی‌کنند، هزینه ثابت گفته می‌شود. حتی زمانی که بازده صفر باشد، هزینه‌های ثابت همچنان برقرار است. برای به تعادل رسیدن هزینه‌های تولید در یک شرکت، لازم است با افزایش هزینه‌های ثابت، بازده تولید نیز افزایش پیدا کند. برخی از هزینه‌های ثابت عبارتند از:
- هزینه‌های نگهداری و تعمیرات کارخانه یا شرکت
- هزینه اجاره محل تولیدی
- تبلیغات
- اقساط و بهره وام
- نرخ‌های تجاری
هزینه متغیر
هزینه‌های متغیر به هزینه‌هایی گفته می‌شود که با تغییر در بازده تولید، تغییر می‌کنند. هزینه‌های متغیر به مقدار فروش شرکت بستگی دارد و زمانی که بازده تولید شرکت در کوتاه مدت افزایش یابد، هزینه‌های متغیر آن نیز افزایش می‌یابد. به‌عنوان مثال زمانی که شرکت تعداد تولید محصولی را افزایش دهد، به همان میزان هزینه‌های متغیر نیز افزایش پیدا می‌کند چرا که هزینه‌های متغیر بر اساس حجم تولید محاسبه می‌شود.
برخی هزینه‌های متغیر در زیر آمده است:
- دستمزد
- مواد خام و منابع اولیه
- هزینه‌های انرژی
- هزینه‌های سوخت
- هزینه‌های بسته‌بندی
هزینه کل
هزینه کل، مجموع هزینه‌های ثابت و متغیر یک شرکت است. در واقع مجموع هزینه‌هایی که شرکت برای تولید میزان مشخصی از محصولات متحمل می‌شود، هزینه کل است. زمانی که تولید شرکت افزایش پیدا کند و بازدهی آن بالاتر باشد، هزینه کل نیز افزایش می‌یابد.
برای محاسبه هزینه کل می‌توان هزینه ثابت را با هزینه متغیر جمع کرد.
هزینه متوسط
هزینه متوسط همان میانگین هزینه تولید است که به آن هزینه هر واحد تولید نیز گفته می‌شود. برای محاسبه هزینه متوسط باید هزینه کل را بر مقدار خروجی تولید شده یا بازده تولید، تقسیم کرد.
هزینه نهایی
زمانی که به‌واسطه ساخت یا تولید یک واحد محصول اضافه، تغییر در هزینه کل رخ دهد، به آن هزینه نهایی گفته می‌شود. برای محاسبه هزینه نهایی باید تغییر در هزینه‌های تولید را بر تغییر در مقادیر تولیدی تقسیم کرد.
محاسبه هزینه نهایی به شرکت کمک می‌کند تا بفهمد در چه زمانی به سود مقیاس می‌رسد تا فرایند تولید را بهبود ببخشد. زمانی که هزینه نهایی یک واحد محصول اضافه، کمتر از قیمت هر واحد باشد، نشان‌دهنده سودآوری آن محصول است. زمانی که قرار است یک واحد محصول اضافی تولید شود، هزینه نهایی محاسبه می‌شود.
عوامل موثر بر هزینه تولید
در تولید هر محصولی، چندین عامل می‌توانند تاثیرگذاری بیشتری از بقیه عوامل داشته‌باشند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تقاضا
زمانی که شرکتی به موفقیت می‌رسد، ممکن است تقاضا برای بعضی محصولات افزایش پیدا کند. در این شرایط برای تولید محصول بیشتر، شرکت مجبور به خرید مواد اولیه بیشتر، استخدام کارگران جدید، گسترش امکانات تولیدی و… می‌شود. در‌بهترین حالت، شرکت با استفاده از سود حاصل از فروش محصول پرتقاضا، هزینه‌های جدید را جبران خواهد کرد.
تکنولوژی
پیشرفت تکنولوژی موجب پیدایش دستگاه‌ها و تجهیزاتی شده‌است که جایگزین نیروی کار انسانی در کارخانه‌ها هستند. شرکت‌ها ترجیح می‌دهند از دستگاه‌های پیشرفته‌تر و ربات‌ها در فرایند تولید استفاده کنند تا هزینه‌های نیروی کار کاهش یابد.
همچنین استفاده از تکنولوژی، سیستم‌های نوین تولیدی و آموزش آن به کارکنان موجب کاهش چشم‌گیر برخی هزینه‌های تولید خواهد شد.
نرخ ارز
در صورتی که شرکت مواد خام خود را از خارج از کشور وارد کند، نرخ ارز می‌تواند روی هزینه‌های تولید تاثیرگذار باشد. با افزایش نرخ ارز، مواد مورد نیاز ارزان‌تر می‌شود و رقابت میان شرکت‌های صادرکننده، کاهش می‌یابد. به‌همین دلیل، ممکن است هزینه‌ها ثابت بماند یا افزایش پیدا کند.
نرخ بهره
زمانی که شرکتی برای تامین هزینه‌های خود از بانک یا نهاد دیگری وام گرفته‌باشد، میزان بهره وام می‌تواند متغیر باشد و کاهش یا افزایش پیدا کند. با افزایش بهره وام میزان بازپرداخت شرکت نیز افزایش پیدا می‌کند. به‌همین ترتیب شرکت‌ها باید در محاسبه هزینه‌های تولید، نوسانات بهره وام‌ها را نیز در نظر بگیرند.
هزینه مواد
هزینه مواد اولیه برای تولید محصولات می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی مثل سال تولید، شرایط اقتصادی و محدودیت‌ها متغیر باشد. به‌عنوان مثال، قیمت آهن می‌تواند براساس ثبات مالی کارخانه آهن یا هزینه حمل و نقل کاهش و افزایش یابد.
نرخ مالیات
مالیات یکی از هزینه‌های غیرمستقیم شرکت‌های تولیدی است که در طول یک سال، براساس قوانین دولتی می‌تواند کاهش یا افزایش پیدا کند. عواملی مانند استخدام نیروی جدید، افزایش حق بیمه کارمندان و مالیات کارگران می‌تواند روی هزینه تولید اثر بگذارد.
چگونه هزینه های تولید خود را کاهش دهیم؟
برای کاهش هزینه تولید در یک شرکت تولیدی، راه‌های مختلفی وجود دارد. یکی از این راه‌ها کاهش هزینه‌های مستقیم تولید است؛ چرا که این بخش عظیمی از هزینه تولید را شامل می‌شود. به‌عنوان مثال می‌توانید تامین‌کننده‌های مختلف را بررسی کنید و در نهایت با تامین‌کننده‌ای که پایین‌ترین قیمت را دارد، همکاری کنید.
یکی دیگر از روش‌های کاهش هزینه تولید، پرداخت نقدی و گرفتن تخفیف است. در صورتی که تمام هزینه را نقدی بپردازید می‌توانید تخفیف خوبی از تامین‌کنندگان بگیرید.
سومین راه برای کاهش هزینه‌های تولید، افزایش کارایی کارکنان است. ارائه برنامه آموزشی به کارکنان، استفاده از سیستم‌های پیشرفته‌تر، بالابردن انگیزه کارکنان با پاداش و افزایش حق بیمه به کارایی کارمندان کمک می‌کند.
نرم افزار مدیریت حسابداری تولیدی صدگان
همان‌طور که در مطالب بالا اشاره کردیم، هزینه تولید یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت و سودآوری شرکت است و آگاهی از نحوه محاسبه آن و کنترل هزینه‌ها، می‌تواند شرکت را به موفقیت نزدیک‌تر کند.
نرم افزار تولیدی صدگان، می‌تواند پله صعود شما در محاسبه هزینه‌ها و مدیریت مالی شرکت و در نهایت سود بیشتر باشد. استفاده از نرم‌افزار حسابداری تولیدی صدگان در سیستم‌های مالی، دید جامع و گسترده‌ای به حسابداران و مدیران شرکت‌ها خواهد داد که همین موضوع منجر به تصمیم‌گیری‌های بهتر و رفع موانع احتمالی خواهد شد. امیدواریم مطالب ذکر شده برای شما مفید واقع شود.
