سامانه‌ای که با هدف جمع‌آوری و یکپارچه‌سازی اطلاعات مربوط به مودیان مالیاتی راه‌اندازی شده‌است، سامانه مودیان مالیاتی نام دارد. طبق قانون پایانه های فروشگاهی، تاریخ‌هایی به‌عنوان فراخوان‌های اجرا مشخص شد و براساس آن شرکت‌ها موظف به اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه‌ها مودیان شدند.
پس از تصویب قانون تسهیل سامانه مودیان و پایانه‌های فروشگاهی، فراخوان‌های جدید جایگزین فراخوان‌های قبلی شدند و مشمولین باید تکالیف معینی را برای اتصال به سامانه مودیان و بعد از آن، ارسال صورتحساب الکترونیکی به این سامانه، انجام دهند.
در این مقاله از وبسایت صدگان، با سامانه مودیان و قانون پایانه‌های فروشگاهی و هر آنچه به آن مربوط است، آشنا خواهید شد.
سامانه مودیان مالیاتی چیست و با چه هدفی ایجاد شده است؟
یکی از وظایف اصلی صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی، ثبت‌نام در سامانه مودیان مالیاتی است. این سامانه با هدف ارسال صورتحساب الکترونیکی مودیان، ایجاد شده‌است. دسترسی به سامانه مودیان از طریق آدرس tp.tax.gov.ir امکان‌پذیر است.
سامانه مودیان تحت نظارت مدیریت سازمان امور مالیاتی کشور، برای جلوگیری از فرار مالیاتی و حذف رسیدگی ممیز محور براساس قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان راه‌اندازی شده‌است. مبنی بر قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان که در آبان ۱۳۹۸ به تصویب رسیده است، افرادی که مشمول مالیات می‌شوند باید در سامانه مودیان مالیاتی ثبت‌نام کنند و نسبت به اخذ شناسه یکتای حافظ مالیاتی اقدام کنند. در این سامانه هر مودی مالیاتی یک کارپوشه اختصاصی دریافت می‌کند و این کارپوشه، راه ارتباطی مودیان با سازمان امور مالیاتی است.
مشمولین باید صورتحسابهای الکترونیکی خود را طبق فراخوان‌های اعلامی تکالیف مودیان، ارسال کنند. تمام افراد حقیقی و حقوقی موظف به ارسال صورتحساب الکترونیکی هستند. عدم استفاده از پایانه های فروشگاهی و عدم ثبت‌نام در سامانه مودیان در بند ب ماده ۲۲ قانون، جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد فروش به‌دنبال دارد. همچنین علاوه‌بر جریمه فوق، عواقبی همچون محرومیت از اعمال معافیت‌های مالیاتی، نرخ صفر و مشوق‌های موضوع قانون مالیات‌های مستقیم نیز به‌دنبال جریمه خواهند آمد.
آموزش اصطلاحات و نحوه کار با سامانه مودیان
اصطلاحات جدیدی در قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان معرفی شده‌اند. برای اینکه بهتر این قانون را بشناسید و نحوه اجرای آن را یاد بگیرید، ابتدا باید با اصطلاحات جدید این قانون آشنا شوید. در ادامه مهم‌ترین اصطلاحات قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان را بررسی خواهیم کرد.
سامانه مودیان
سامانه مودیان، اولین اصطلاحی است که در کار با این قانون باید بلد باشید. سامانه مودیان چهار ویژگی زیر را دارد:
- توسط سازمان مالیاتی مدیریت می‌شود.
- هر مودی یک کارپوشه اختصاصی دارد.
- به وسیله‌ای که حافظه مالیاتی دارد متصل می‌شود.
- مرجع ثبت، صدور و استعلام صورتحساب است.
پایانه های فروشگاهی
اصطلاح بعدی، اصطلاح پایانه های فروشگاهی است. دستگاه‌هایی که قابلیت‌های زیر را داشته‌باشند، به‌عنوان پایانه فروشگاهی پذیرفته می‌شوند:
- به سامانه مودیان متصل باشند.
- صورتحساب الکترونیکی صادر کنند.
- به شبکه‌های پرداخت رسمی متصل باشد.
صورتحساب الکترونیکی
موضوع صورتحسابهای الکترونیکی نیز در این قانون بسیار پرتکرار است. شماره منحصر به‌فرد مالیاتی روی این صورتحساب ثبت و در حافظه مالیاتی ذخیره می‌شود. صورتحسابهای مالیاتی شامل سه نوع اول، دوم و سوم می‌شوند و هرکدام از این صورت‌ها شامل چندین الگو می‌شوند. الگوهای صورتحساب الکترونیکی نوع اول شامل:
- الگوی: اول فروش
- الگوی دوم: فروش ارزی
- الگوی سوم: صورتحساب طلا، جواهر و پلاتین
- الگوی چهارم: قرارداد پیمانکاری
- الگوی پنجم: قبوض خدماتی
- الگوی ششم: بلیت هواپیما
- الگوی هفتم: صادرات
الگوهای صورتحساب الکترونیکی نوع دوم شامل:
- الگوی اول: فروش کالا و خدمات
- الگوی دوم: صورتحساب طلا، جواهر و پلاتین. این الگو صرفاً توسط فروشندگان طلا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
و در نهایت، الگوی صورتحساب نوع سوم معادل رسید یا گزارش دستگاه کارتخوان یا درگاه پرداخت است که شماره منحصر به‌فرد مالیاتی دارد.
حافظه مالیاتی
اصطلاح حافظه مالیاتی قطعا تا اینجای مقاله به چشم‌تان خورده است. حافظه مالیاتی نرم‌افزار یا سخت‌افزاری است که ویژگی‌های زیر را دارد:
- یک نوع حافظه الکترونیکی است.
- وظیفه ثبت و نگهداری اطلاعات صورتحساب را برعهده دارد.
- اطلاعات را به سامانه مودیان منتقل می‌کند.
- توسط سازمان امروز مالیاتی نظارت می‌شود.
- دارای شماره شناسه یکتا اختصاصی است.
شماره منحصر به‌فرد مالیاتی
شماره‌ای است که به‌ازای هر صورت حساب الکترونیکی صادر می‌شود و دارای بیست و دو کارکتر است. برای ابطال یا اصلاح صورتحساب، به این شماره نیاز دارید. اعداد این صورتحساب از چپ به راست به چهار بخش تقسیم می‌شوند:
- شش کارکتر اول، معرفه شناسه حافظه مالیاتی هستند.
- پنج کارکتر بعدی، تاریخ صورتحساب است.
- ده کارکتر سوم، سریال صورتحساب است
- کارکتر آخر رقم کنترلی است.
شرکت معتمد سامانه مودیان
شرکت‌ها و اشخاص حقوقی که مورد تایید سازمان امور مالیاتی هستند، وظیفه آماده‌سازی آموزش‌ها و تجهیزات لازم را برای ارسال صورتحساب الکترونیک مودیان مالیاتی را برعهده دارند. در مجموع، مهم‌ترین خدماتی که شرکت‌های‌معتمد به مودیان مالیاتی ارائه می‌کنند عبارت‌اند از:
- صدور صورتحساب الکترونیکی
- ثبت معاملات در سامانه مودیان
- انجام مشاوره‌های فنی
- اخذ استعلام از سامانه مودیان
سه نوع شرکت معتمد وجود دارد که هرکدام از آن‌ها، مسئولیت‌های خاصی را برعهده دارند. در ادامه انواع شرکت‌های معتمد سامانه مودیان را بررسی می‌کنیم.
شرکت‌های معتمد نوع اول
شرکت‌های معتمد نوع اول وظیفه راه‌اندازی پایانه‌های فروشگاهی، حافظه مالیاتی و آموزش استفاده از پایانه‌های فروشگاهی را برعهده دارند.
شرکت‌های معتمد نوع دوم
مهم‌ترین وظایف شرکت‌های معتمد نوع دوم عبارت اند از:
- آموزش حقوق و تکالیف قانون مودی
- آموزش قوانین مربوط به صدور صورتحساب الکترونیکی
- احراز تسلط مودیان در خصوص حقوق و تکالیف آن‌ها
- احراز تسلط مودیان در خصوص مقررات صدور صورتحساب الکترونیکی
شرکت‌های معتمد نوع سوم
شرکت‌های‌معتمد نوع سوم اختیارات و وظایف محدودتری در زمینه قوانین پایانه‌ها و سامانه مودیان دارند. وظایف این شرکت‌ها به شرح زیر است:
- تهیه صورت‌های مالی
- حسابرسی مالی
- انجام مشاوره فنی و غیرعملیاتی
- انجام مشاوره مالیاتی
اشخاص مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان
اشخاص مشمول قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، در قانون مشخص شده‌اند. متن بند ج ماده ۱ قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان به شرح زیر است:
«کلیه صاحبان مشاغل (صنفی و غیر صنفی) و اشخاص حقوقی موضوع فصل‌های 4 و 5 باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 12/03/1366 با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، مشمول این قانون هستند. در این قانون هرگاه از واژه مودی استفاده می‌شود، مراد اشخاص مشمول است؛ مگر خلاف آن تصریح شده باشد».
به زبان ساده‌تر، اشخاصی که باید در این سامانه ثبت‌نام کنند در دو دسته جای می‌گیرند:
- مشاغل: مشاغل به افرادی گفته می‌شود که صاحب کسب و کاری هستند اما شرکتی را ثبت نکرده‌اند و با نام خودشان کار می‌کنند.
- شرکت‌ها: این گروه شامل تمامی اشخاص حقوقی می‌شود که شرکت و موسسه‌ای را ثبت کرده‌اند و دارای کد اقتصادی یا شناسه ملی هستند.
به‌عبارتی، تمام اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول قانون سامانه مودیان می‌شوند.
کارپوشه سامانه مودیان مالیاتی چیست و چرا اهمیت دارد؟
درگاه و پل ارتباطی که میان مودیان و سازمان امور مالیاتی قرار دارد، کارپوشه سامانه مودیان است. تمامی اطلاعات مالیاتی مودیان از جمله: اظهارنامه مالیاتی، عوارض ارزش افزوده ثبت شده در برنامه مالی و … در این کار پوشه قابل مشاهده است.
چه زمانی باید در سامانه مودیان مالیاتی ثبت نام کرد؟ تاریخ اجرای قانون سامانه مودیان
فراخوان سامانه مودیان یا تاریخ اجرای قانون سامانه مودیان، برای گروه‌های مختلف شرکت‌ها، متفاوت است. قانون سامانه مودیان به‌صورت همزمان برای همه شرکت‌ها اجرا نمی‌شود و در این زمینه شرکت‌ها به چند دسته تقسیم شده‌اند که هر کدام از آن‌ها باید در زمان مقرر، در سامانه مودیان ثبت نام کنند و صورتحساب الکترونیکی خود را دریافت کنند.
قانون سامانه مودیان شرکت‌های عضو بورس و فرابورس، شرکت‌های دولتی و سایر دستگاه‌ها اجرایی ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری و اشخاص حقوقی، در تاریخ اول مهرماه اجرا می‌شود.
قانون سامانه مودیان صاحبان مشاغل مشمول مالیات بر ارزش افزوده، صاحبان مشاغل گروه اول و دوم و کلیه اشخاص مشمول باقی مانده، در تاریخ اول دی ماه اجرا می‌شود.
مهلت ارسال صورتحساب در سامانه مودیان
براساس اطلاعیه سازمان امور مالیاتی، مشمولین سی روز مهلت دارند تا صورتحسابهای الکترونیکی خود را به سامانه مودیان ارسال کنند. لازم به ذکر است که ارسال صورتحساب از اول مهرماه اجباری است و امکان ثبت گزارش فصلی وجود ندارد.
جرائم عدم اجرای قانون سامانه مودیان
برای اطمینان از اجرای این قوانین، جرائم سنگینی برای مودیانی که از قوانین سرپیچی می‌کنند در نظر گرفته شده‌است. تخلفاتی که ممکن است مودیان انجام دهند در ادامه نوشته شده‌است؛ در صورت انجام هر کدام از تخلفات، مودی باید برابر ۱۰ درصد مبلغ فروشی که از آن طریق انجام داده‌است را به‌عنوان جریمه پرداخت کند.
- عدم عضویت در سامانه مودیان
- عدم استفاده از پایانه فروشگاهی
- عدم استفاده از حافظه مالیاتی
- استفاده از حافظه مالیاتی دیگران برای خود و برعکس
عدم اعلام شماره حساب‌های بانکی واحد اقتصادی که گردش مالی در آن صورت می‌گیرد.
جریمه اصلی که باعث خسارت جبران‌نشدنی به مودیان مالیاتی می‌شود، از دست دادن معافیت، نرخ صفر و مشوق‌های مالیاتی موجود در قانون مالیات‌های مستقیم است.
نحوه ثبت‌نام در سامانه مودیان مالیاتی
ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی با دیگر ثبت‌نام‌های سامانه‌های الکترونیک اندکی متفاوت است و تنها با ارائه مدارک شناسایی و احراز هویت امکان‌پذیر نیست. برای ثبت نام در این‌سامانه باید مراحل زیر را طی کنید:
- ثبت‌نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده
- دریافت گواهی امضای الکترونیک
- دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی دریافت شناسه کالاها و خدمات
- ورود به سامانه سازمان امور مالیاتی
نحوه ارسال صورت حساب الکترونیکی به سازمان امور مالیاتی
مهم‌ترین عملیاتی که باید یاد بگیرید، نحوه ارسال فاکتور در سامانه مودیان است. پس از گذراندن مراحل بالا، شما می‌توانید صورتحساب الکترونیکی خود را به سازمان امور مالیاتی ارسال نمایید. برای این کار می‌توانید از سه طریق اقدام کنید:
- ارسال مستقیم توسط مودی
- ارسال توسط شرکت‌های معتمد
- ارسال توسط سامانه‌های دولتی
نرم افزار سامانه مودیان صدگان
اگر می‌خواهید از روش اول یعنی ارسال مستقیم توسط مودی استفاده می‌کنید، نرم‌افزار حسابداری صدگان این امکان را برای شما فراهم آورده‌است. سیستم نرم‌افزار صدگان به شما کمک می‌کند تا فاکتورهای خود را به‌صورت مستقیم یا از طریق شرکت‌های معتمد به سامانه مودیان ارسال نمایید.
بخشنامه و قانون جدید سامانه مودیان
اخرین بخشنامه سامانه مودیان با عنوان بخشودگی جرائم و عدم صدور و ارسال به موقع صورتحساب الکترونیکی، به شرح زیر است:
تاریخ: 1402/01/22
با عنایت به الزام کلیه اشخاص حقوقی (به استثنای اشخاص حقوقی موضوع ماده 16 قانون مالیات بر ارزش افزوده) نسبت به اتصال به سامانه مؤدیان و صدور و ثبت (ارسال) صورتحساب الکترونیکی در این سامانه از ابتدای فروردین‌ماه سال جاری و با توجه به درخواست‌های مکرر اشخاص مشمول به آگاهی می‌رساند برای فرجه زمانی آماده‌سازی نرم‌افزارهای حسابداری و اتصال به سامانه مؤدیان از سوی مؤدیان گرامی تمهیدات تسهیل گری ویژه‌ای با تأکید بر بخشودگی جرائم عدم صدور و ارسال به موقع صورتحساب الکترونیکی پیش بینی شده است.
همچنین جهت مساعدت در کاهش هزینه‌های مؤدیان محترم، به موجب بند (ج) تبصره 6 قانون بودجه سال 1402 کل کشور بخشی از هزینه‌های شرکت‌های معتمد مالیاتی که به نیابت از طرف مؤدیان نسبت به جمع‌آوری و ارسال صورتحساب الکترونیکی اقدام می‌نمایند، توسط سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت خواهد شد. از این رو، تا زمان تعیین و اعلام تعرفه خدمات شرکت‌های معتمد از سوی شورای اقتصاد، این شرکت‌ها تعهدات قراردادی خود با مؤدیان مالیاتی را بدون مطالبه هرگونه پیش پرداخت انجام خواهند داد.
سوالات متداول
آیا امکان اصلاح صورتحساب الکترونیکی ابطالی وجود دارد؟
خیر امکان اصلاح صورتحسابهای الکرونیکی ابطالی وجود ندارد.
آیا پس از ارسال صورتحساب الکترونیکی امکان ویرایش آن وجود دارد؟
خیر مودی تنها میتواند در صورت نیاز صورتحساب اصلاحی صادر نماید.
