سامانه سوت زنی مالیاتی چیست؟ سامانه سوت زنی مالیاتی

برخی از افراد برای عدم پرداخت مالیات به دنبال راهی برای دور زدن قانون می‌گردند. سوت زنی مالیاتی یکی از روش‌های هوشمندانه برای جلوگیری از فرارهای مالیاتی است. همچنین دولت‌ها از طریق این روش توانستند بسیاری از فسادهای مالیاتی را برملا کنند. برای آشنایی بیشتر با مفهوم سوت زنی مالیاتی تا انتهای مقاله با صدگان همراه شوید.

سوت زنی مالیاتی چیست؟

سوت زن به شخصی گفته می‌شود که در یک سازمان تخلف‌ها را شناسایی و افشا می‌کند. در این صورت آسیب‌های وارد‌شده به سازمان‌ها کاهش می‌یابد و عدالت در جامعه برقرار خواهد شد. در‌واقع با ایجاد سامانه سوت زنی مالیاتی توسط اداره امور مالیاتی از فسادها و تخلف‌های مالیاتی جلوگیری می‌شود.

طبق قانون‌های تعریف شده توسط اداره مالیاتی افراد می‌توانند در صورت مشاهده هر‌گونه فساد و فرار مالیاتی در تمامی سازمان‌های عمومی، خصوصی و دولتی گزارش خود را اعلام کنند.

تاریخچه سوت زنی مالیاتی

قانون سوت زنی مالیاتی برای اولین بار در کشور انگلستان به وقوع پیوست. در سال ۶۹۵ میلادی به‌منظور کشف فساد و دریافت پاداش در ازای گزارش آن این قانون در انگلستان وضع شد. حتی افراد در صورت بالا بودن مبلغ فساد پاداش بیشتری دریافت می‌کردند. پس از آن این قانون مورد‌توجه دولت آمریکا قرار گرفت و با وضع قانون حفاظت از رسواکننده مردم را تشویق کرد تا فرارهای مالیاتی را گزارش کنند.

طبق قانون آمریکا فرد افشاگر حداقل ۱۵ درصد جریمه را از فرد فاسد دریافت می‌کند. طی سال‌های اخیر در ایران از طریق سامانه سوت زنی مالیاتی افشاگری‌هایی صورت گرفته؛ اما تاکنون در این خصوص قوانین مدنی وضع نشده‌اند. برخی از سوت زنی‌های کشور که طی سال‌های اخیر صورت گرفته مربوط به استفاده از نیروهای کاری با چند شغل همزمان، واگذاری املاک به‌صورت غیرقانونی، دریافت حقوق نجومی و… هستند.

مزایای سوت زنی مالیاتی چیست؟

سامانه سوت زنی مالیاتی با هدف ایجاد سیستم عادلانه و برقراری امنیت صورت گرفته است. علاوه‌بر آن مزایایی دارد که عبارت‌اند از:

• علاوه‌بر جلوگیری از فسادهای مالیاتی، مشکلات ناشی از آن نیز از بین می‌روند.
• تلاش مودیان از اقدام به فرارهای مالیاتی کاهش می‌یابد.
• منجر به کاهش هزینه‌های جانبی برای پیدا کردن تخلفات مالیاتی گوناگون می‌شود.
• از صرف زمان توسط قوه قضاییه برای رسیدگی به فساد و فرار مالیاتی کاسته می‌شود.
• فسادهای اقتصادی مانند رشوه و رانت کاهش می‌یابند و فضای امنی در جامعه ایجاد می‌شود.
• موجب شفافیت در سازمان‌ها و شرکت‌ها می‌شود.
• به‌منظور شفافیت به مبارزه با مشکلات ناشی از فسادهای مالیاتی پرداخته می‌شود.
• به فرد گزارش‌دهنده با توجه به اطلاعات به دست آمده و مالیات وصولی پاداش تعلق می‌گیرد.

انواع سوت زنی مالیاتی

در سامانه سوت زنی مالیاتی به‌منظور جلوگیری از فسادهای مالیاتی و آسیب سازمان‌ها و جامعه انواع مختلفی از سوت زنی ارائه می‌شوند که عبارت‌اند از:

سوت زنی داخلی

سوت زنی داخلی از رایج‌ترین انواع سوت زنی به شمار می‌رود که مربوط به گزارش تخلف‌های درون سازمانی می‌شود. از این رو یکی از کارکنان سازمان در صورت مشاهده تخلف آن را گزارش می‌دهد و علیه سازمان افشاگری می‌کند.

سوت زنی شخصی و غیرشخصی

به شخص حقیقی که با مشاهده تخلف توسط سایر کارکنان، کارمندان و مدیران دست به افشاگری می‌زند سوت زن شخصی می‌گویند. این شخص گزارش خود را در سامانه گزارش فرار مالیاتی یا سامانه سوت زنی مالیاتی اعلام می‌کند.

همچنین به شرکت و سازمانی که به‌عنوان شخص حقوقی تخلفی از شرکت یا سازمان دیگر را گزارش می‌کند سوت زن غیرشخصی گفته می‌شود. گزارش تخلف در سامانه سوت زنی یا از طریق دیگر روش‌های قانونی امکان‌پذیر است.

سوت زنی رسانه‌ها و خبرنگاران

رسانه‌ها و خبرنگاران با توجه به موقعیت شغلی خود و دسترسی‌هایی که دارند دست به سوت زنی می‌زنند. این افراد می‌توانند هر‌گونه اقدامات غیرقانونی، تهدیدهای امنیتی و منافع عمومی را افشا کنند. رسانه‌ها و خبرنگاران به‌عنوان مهم‌ترین گروه سوت زنی شناخته می‌شوند و تخلف‌ها را به اطلاع عموم می‌رسانند.

قوانین سوت زنی مالیاتی

سوت زنی مالیاتی در ایران هنوز به‌صورت رسمی و جدی صورت نگرفته؛ بنابراین قوانین سفت و سختی برای آن وضع نشده است. مهمترین قوانین در سامانه سوت زنی مالیاتی عبارت‌اند از:

• قوانین پیشگیری از سوت زنی‌های غیرواقعی: برخی افراد ممکن است به دروغ تخلفاتی را گزارش دهند که انجام نشده و باعث هدر رفتن زمان و منابع اداره امور مالیات می‌شوند. همچنین آرامش شخص حقوقی یا حقیقی که به آن اتهام وارد شده از بین می‌رود.

• قوانین حفظ امنیت افراد سوت زن: برای افراد سوت زن باید شرایطی ایجاد شود که بدون ترس تخلف‌های مشاهده کرده را گزارش دهند. طبق این قوانین امنیت فرد باید تامین شود و هویت او از فاسدان مالیاتی مخفی بماند. در این خصوص سازمان بازرسی کل کشور با در نظر گرفتن موقعیت شغلی و شرایط فرد سوت زن با استفاده از تمامی ظرفیت‌های قانونی خود از او حمایت می‌کند.

• فاش نشدن هویت فرد سوت زن: یکی از مهمترین قوانینی که در سامانه سوت زنی مالیاتی باید وضع شود عدم نیاز کاربران به ثبت‌نام در سامانه است. در این صورت هویت فرد سوت زن فاش نمی‌شود و بدون ذکر نام و نشانی خود می‌تواند گزارش مربوطه را ارسال کند. بر‌اساس این قانون تعداد افشاگری‌ها افزایش خواهد یافت و مردم بدون ترس فسادهای مختلف را عنوان می‌کنند. برخی از گزارش‌ها توسط سازمان بررسی کل امور کشور بررسی می‌شوند که در صورت مقابله با آنها امنیت جامعه بالا می‌رود.

آگاهی درباره سوت زنی مالیاتی توسط مردم باعث رواج آن در کشور می‌شود و در آینده قوانین سخت‌تری برای آن وضع خواهد شد.

سامانه سوت زنی سازمان بازرسی

راه‌اندازی سامانه سوت زنی مالیاتی از بهترین اقداماتی است که توسط اداره کل امور مالیاتی ایران انجام شده است. این سامانه زیر نظر سازمان قوه قضاییه کشور اداره می‌شود و هدف از راه‌اندازی آن ارائه خدمات به افرادی است که قصد ارسال گزارش فساد دارند. 

خدمات سامانه به‌صورت آنلاین ارائه می‌شوند و فرد می‌تواند به‌صورت ناشناس تخلفات را گزارش دهد. امکان دسترسی عموم مردم به سامانه نیز وجود دارد و تخلفات صورت گرفته توسط تمامی سازمان‌های دولتی، خصوصی و عمومی به قوه قضاییه ارسال می‌شوند. در ادامه قوه قضاییه به گزارش فسادها رسیدگی می‌کند. افراد می‌توانند از دو روش زیر تخلفات را در سامانه سوت زنی مالیاتی گزارش دهند:

• روش اول: پس از ثبت‌نام در سایت سوت زن به آدرس sootzan.com گزارش خود را ثبت و ارسال کنید. تمامی اطلاعات توسط قوه قضاییه بررسی می‌شود و در صورت صحت به پیگیری موضوع فساد پرداخته خواهد شد.

• روش دوم: در این روش فرد سوت زن به‌صورت کاملاً ناشناس و بدون مطرح کردن اطلاعات هویتی خود به ارسال گزارش فساد در سامانه سوت زنی می‌پردازد. امکان ثبت گزارش تخلف از طریق سامانه تلفنی سوت زنی مالیاتی نیز وجود دارد. 

به این منظور با شماره‌گیری ۱۵۲۶ گزارشات خود را به‌صورت ۲۴ ساعت در شبانه‌روز مطرح کنید. این سامانه به‌صورت تلفن گویا است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور راه‌اندازی شده و از طریق کلید راهنما می‌توانید گزارش خود را ثبت کنید. برای گزارش فرار مالیاتی شرکت‌ها و اشخاص حقیقی شماره یک را وارد کنید و مشخصات فرد متخلف را اعلام نمایید. پس از بررسی و طبق ماده ۱۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم پیگیری‌های لازم توسط بازرسان سازمان امور مالیاتی انجام می‌شود.

پاداش سوت زنی مالیاتی

افرادی که اقدام به گزارش فرار مالیاتی کنند توسط سازمان امور مالیاتی کشور پاداش دریافت می‌کنند. مبلغ پاداش متفاوت بوده و بر‌اساس اطلاعات کسب‌شده و مالیات وصولی تعیین می‌شود. در نظر گرفتن پاداش سوت زنی مالیاتی برای افزایش شفافیت و نظارت افراد جهت کاهش فساد و فرار مالیاتی است. همچنین دریافت پاداش در چهارچوب دستورالعمل‌های تصویب شده و طبق قوانین موجود انجام می‌شود.

برای مثال فرد گزارش‌دهنده باید اطلاعات هویتی مانند شماره تلفن‌همراه و مشخصات حساب بانکی را ثبت کند تا بتواند پاداش دریافت نماید. یکی از مهمترین شروط برای پرداخت پاداش به افراد گزارش‌دهنده به دست آوردن مبلغ بیش از ۴۰ میلیون تومان ناشی از فساد مالیاتی است. بر همین اساس درباره تعداد پاداش‌های پرداخت شده تاکنون صحبت نشده است.

مخالفان و موافقان طرح سوت زنی مالیاتی

اعلام حمایت دولت از سوت زنان باعث حفظ امنیت روانی جامعه می‌شود و مفسدان نمی‌توانند آن‌ها را تهدید کنند. این حمایت به دلیل کاهش فسادهای مالیاتی در کشور انجام می‌شود و از افراد دعوت می‌شود برای برقراری عدالت تخلف‌های مالیاتی را گزارش دهند. بسیاری از افراد موافقت خود را جهت استفاده از سامانه سوت زنی مالیاتی اعلام کردند و برخی دیگر از افراد نیز مخالف چنین طرحی هستند. طبق دیدگاه موافقان تعیین پاداش باعث ایجاد انگیزه برای سوت زنی مالیاتی و در‌نتیجه کاهش فرارهای مالیاتی می‌شود.

همچنین این افراد اعتقاد دارند اطلاعات مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی جمع‌آوری می‌شوند که در‌نتیجه از اقدامات جهت فرار مالیاتی جلوگیری خواهد شد. مخالفان طرح سوت زنی مالیاتی اعتقاد دارند پرداخت پاداش باعث ایجاد بدبینی در جامعه می‌شود. مخالفان همچنین بر این باورند که افشا کردن افراد در جامعه افزایش خواهد یافت و شئونات اخلاقی را به خطر می‌اندازد.

سخن پایانی

فرار مالیاتی از آثار مخرب در جوامع است و تاثیر منفی بر اقتصاد کشور می‌گذارد. راه‌اندازی سامانه سوت زنی مالیاتی از مهمترین اقداماتی است که مانع فسادهای مالیاتی خواهد شد و به موجب آن عدالت و امنیت در جامعه افزایش خواهد یافت. طبق این سامانه با متخلفان مالیاتی به‌صورت جدی برخورد خواهد شد؛ بنابراین برای عدم پرداخت جرایم مالیاتی سنگین مالیات خود را به‌موقع پرداخت کنید.

سوالات متداول